Fosiller hakkında konuşurken sıklıkla milyonlarca yıllık tarihlerden ve “Jura’ya kadar uzanan” vakitlerden bahsedildiğini duyabilirsiniz. Pekala, hayvan kemikleri yalnızca birkaç yıl içinde çürürken, fosillerin nasıl bu kadar uzun müddet sağlam kalabildiğini hiç merak ettiniz mi?
Bir kalıntının fosile dönüşüp dönüşmemesi büsbütün canlının öldüğü andaki duruma bağlıdır. Açıkta olan kalıntılar fosile dönüşmezken, yanlışsız bir halde korunmayı başaran kalıntılar günümüze kadar dayanmayı başarabilir. Yumuşak dokular ekseriyetle epeyce süratli bir halde ayrışır, lakin nadiren korunmuş deri kesimleri üzere örnekler bulunabilir.
Fosilleşme pek çok farklı halde olabilir, fakat tipik olarak en yeterli fosiller hayvanın, çamur yahut volkanik kül üzere çeşitli biçimlerde süratle tortuyla kaplanmasıyla oluşur. Bu tortu biriktikçe taşlaşır ve kayaya dönüşerek hayvan kalıntılarını olduğu yerde kilitler.
Permineralizasyon, topraktan, göllerden yahut okyanustan gelen suyun mineralleri organik dokulara taşıdığı vakit meydana gelen en yaygın fosilleşme cinsidir. Sonunda, kalsit, demir yahut silikadan oluşabilen bir çeşit iç kalıp oluşturmak için kâfi birikinti oluşur.
Fosil yepyeni kemikten daha fazla mineral kristali içerene kadar mineraller, kolajen ve başka proteinler üzere kemik içindeki organik gereçlerin yerini alır. Örneğin, fosil avcılarının cenneti olan Jura Sahili’nde bulunan tebeşirli ammonitlerin içi kalsit ile doludur.
Ancak çoğunlukla düşünülenin tersine fosiller yalnızca kemiklerden oluşmaz. Fosil, geçmiş hayatın rastgele bir izi yahut kalıntısı, yani bir ayak izi, bir oyuk, bir kesim deri yahut bir kemik olabilir. Avustralya Müzesi’nin açıkladığı üzere, fosil sözü Latince “kazıp çıkarmak” manasına gelen “fossilis” sözünden gelmektedir, kemiğe özel değildir.
Ancak tabiatın çürümeden sorumlu olan ayrışma ekosistemi, dış tesirlere maruz kalan hayvan kalıntılarının süratli bir halde çalışmasını sağlıyor. Ayrışma teknik olarak organik malzemenin öteki organizmalar tarafından tüketilmesi olarak tanımlanır ve bu ekosistem, kalıntıyı besin olarak kullanan çok sayıda farklı organizmadan oluşur.
Bu ekosistem misyonunu tamamladığında, ekseriyetle geriye yalnızca kemik kalır. Fakat hayvan kemikleri bile sonunda çürüyeceği için sonsuza kadar dayanamazlar. Bu süreç birkaç yıl sürebilir, fakat kemiklerde bulunan kolajen, kalıntılar sonunda parçalanana kadar onu yiyip bitirecek bakteri ve mantarlar için bir besin kaynağı olur. Bu yüzden bir fosil kalıntısının oluşması için, bu kalıntıların hakikat vakitte hakikat yere düşerek bir halde bu ekosistemin tesirlerinden kaçınabilmesi gerekir.
